Powrót do tradycji i poznawanie na nowo obrządków to w ostatnich czasach modny trend. Młodzi ludzie coraz chętniej kultywują tradycje i szukają w nich inspiracji do zorganizowania własnego wesela. Tradycje te powstały wieki temu, część z nich może sięgać nawet czasów słowiańskich. Jak wygląda i czym wyróżnia się tradycyjne staropolskie wesele?
Wesele staropolskie, czyli powrót do korzeni
Nie wszyscy wiedzą, że liczne polskie tradycje weselne, z których czerpią dzisiejsze Pary Młode, sięgają czasów słowiańskich. Były one pielęgnowane na ziemiach polskich aż do czasów Oświecenia. W kolejnych epokach odchodzono jednak od staropolskich wesel. Mimo wszystko różne obrządki przetrwały w niektórych regionach. Widoczne było to w szczególności na wsiach.
Wesele staropolskie różniło się od siebie w zależności od tego, jaka grupa społeczna je organizowała. Inaczej wyglądało u chłopów, a inaczej u mieszczaństwa. Najbardziej okazałe były wesela organizowane przez magnaterię. Mogły one liczyć nawet do kilku tysięcy gości. Trwały około tygodnia i towarzyszyły im różne zabawy, organizowano zimne ognie na wesele, a nawet jarmarki.
Mówiąc dziś o weselu staropolskim, na myśl przychodzi przede wszystkim sielskie wesele organizowane przez chłopów. Nie zmienia to jednak faktu, że Państwo Młodzi mogą wykorzystać elementy wesela, które obecne były u wszystkich grup społecznych. Tym bardziej, że część z nich była wspólna, bez względu na ówczesny status narzeczonych.
Wesele po staropolsku? A może impreza w stylu glamour?
Elementy staropolskiego ślubu
Tradycyjne wesele w Polsce zaczynało się w domu Panny Młodej. O ile dziś, gdy wesele organizowane jest w salach weselnych czy restauracjach, nie ma potrzeby zwoływania bliskich i sąsiadów, by przygotować przyjęcie, tak tradycja rozpoczynania wesela w domu, gdzie mieszka Panna Młoda, pozostał do dziś. To tu przyjeżdża Pan Młody i najbliżsi narzeczonych. Również w domu rodzinnym rodzice błogosławią Parę Młodą, by następnie razem udać się do urzędu lub świątyni.
Strój Panny Młodej
Tradycyjnym elementem ubioru Panny Młodej był wianek. Wianki na ślub są pozostałością po tradycjach słowiańskich. Wtedy zarówno Panna Młoda, jak i Pan Młody w czasie ceremonii zaślubin wymieniali się wiankami na znak swojej miłości. W późniejszych czasach tradycja ta ustąpiła na rzecz wymieniania się ślubnymi obręczami, a więc dzisiejszymi obrączkami. Co ciekawe, ten nowy zwyczaj najpierw przyjął się wśród chłopów, a dopiero po latach przejęli go bardziej zamożni narzeczeni.
Ślub w staropolskim stylu nie różni się niczym od dzisiejszych ceremonii. Ustrojony kwiatami kościół, złożenie przez Parę Młodą przysięgi i wymiana obrączek. Są to tradycje sięgające początków kultury słowiańskiej.
Jak wygląda wesele staropolskie?
By stworzyć tradycyjne staropolskie wesele, warto zacząć od wybrania odpowiedniej sali weselnej. Wesele staropolskie, które odbywa się w dworku, z pewnością pozwoli wczuć się w ducha tamtych lat. Dwór Korona Karkonoszy, ze swoją Dworską Salą Balową, której drewniane, odrestaurowane sklepienie jest zawieszone 9 metrów nad ziemią, stanowi idealną oprawę przyjęcia. Wystrój sali także powinien go oddawać. Para Młoda może postawić na polne kwiaty. Jeżeli zaś uroczystość ma miejsce u schyłku lata, idealnym pomysłem na ozdoby mogą okazać się kłosy zbóż i polne kwiaty.
Kolejną dekoracją, a zarazem elementem menu, obecną na staropolskim weselu, jest postawiony na uboczu stół biesiadny. Obecne na nim wędliny, smalec, świeży chleb czy kiszone ogórki to znakomity sposób na kulinarne nawiązanie do staropolskich tradycji.
Oprócz wystroju ważne są też inne elementy wesela. Zespół muzyczny, który prowadzi wesele w stylu staropolskim powinien zadbać o to, by biesiadnicy rozpoczęli zabawę od wspólnego, tradycyjnego zatańczenia poloneza. Muzycy mogą również w czasie zabawy zainicjować wspólne śpiewanie biesiadnych, weselnych przyśpiewek.
Oczepiny – staropolska tradycja
Dawniej oczepiny były bardzo ważnym elementem wszystkich wesel. Pannie Młodej zdejmowano wianek z głowy, obcinano warkocz i zakładano specjalne nakrycie głowy – czepiec. Był on zarezerwowany jedynie dla mężatek. Para Młoda rzucała swoimi wiankami. W zabawie tej brały udział wszystkie panny i kawalerowie. Złapanie tego symbolu miłości miało gwarantować szybkie zamążpójście.
Zwyczaje weselne
Ten element wesela staropolskiego był także pełen przyśpiewek i wierszyków. Często niewyszukane słowa mówiły o płodności i życzyły Nowożeńcom szczęścia. Zwyczaj ten również sięgał czasów słowiańskich, gdy nasi przodkowie w ten sposób oddawali hołd bogini płodności. Dziś od takich przyśpiewek się odchodzi. Tak samo wulgarne zabawy ustępują miejsca bardziej kulturalnym i nowoczesnym rozrywkom. Wiele par decyduje się także na wesele bez oczepin. Wszystko zależy od indywidualnych preferencji.
Moda na tradycję
W niektórych zakątkach Polski widać silniejsze przywiązanie do kultury. Do dziś tradycyjne góralskie wesela trwają kilka dni. To również tradycja zaczerpnięta z dawnych czasów, gdy wesele mogło trwać nawet tydzień. Na Lubelszczyźnie weselnicy wciąż częstowani są tradycyjnymi kołaczami, a więc specjalnym ciastem, które miało zapewniać dobrobyt Parze Młodej.
Po czasach, które przede wszystkim stawiały na nowoczesność i zrywały z tradycją, przyszła pora na powrót do korzeni. Młodzi ludzie coraz chętniej wracają do kultywowania dawnych obrzędów. Wesele staropolskie odbywało się zwykle pod koniec lata – po żniwach, gdy można było organizować uczty pełne obfitości. Tylko nieliczni i najbogatsi decydowali się na wesela zimą, czy wiosną. Dziś sezon weselny trwa cały rok. Nie oznacza to jednak, że Młoda Para, która bierze ślub w innym terminie niż lato, nie może sięgnąć do staropolskich tradycji.
Wymarzone wesele w górach?
Wesele w stylu staropolskim idealnie wpisuje się w ideę slow life. Dopasowanie zarówno wystroju, jak i menu do aktualnej pory roku oraz stworzenie ciepłego, rodzinnego klimatu sprawią, że goście weselni będą czuli się bardzo komfortowo przez cały czas trwania uroczystości. Dlatego na taki motyw przewodni imprezy często decydują się pary, które szukają harmonii i żyją w zgodzie z naturą.
Dworki na wesele staropolskie
Gdzie urządzić staropolskie wesele? To proste – w dworku! Gdy myślimy o domach w minionych epokach, na myśl przychodzi nam przede wszystkim uroczy dworek. Oczywiście wesele tego typu dobrze wypadłoby jeszcze w zamku czy pałacu, jednak to dworek najbardziej kojarzy nam się z weselem retro.
Naprawdę bajkowy dworek na wesele znajdziemy w Sosnówce koło Karpacza. To Dwór Korona Karkonoszy. W tym wyjątkowym obiekcie weselnym możemy zorganizować klimatyczną uroczystość w ogrodach, a sam ślub wziąć w specjalnej altanie ślubnej – z widokiem na góry! Otoczenie wspaniałej zieleni, śpiew ptaków, słońce służyć będą za tło naszej ceremonii.
Dawne zwyczaje weselne
Staropolskie tradycje ślubne były bogate i różnorodne, a wiele z nich miało swoje korzenie w dawnych wierzeniach i zwyczajach ludowych, sięgających nieraz czasów słowiańskich. Warto też pamiętać, że staropolskie zwyczaje weselne często były to regionalne zwyczaje weselne – każda część kraju miała swoje obrzędy weselne.
Obrzędy na staropolskim weselu
Jednak niektóre tradycje ślubne czy zwyczaje ślubne były dość powszechne. Najpierw był okres narzeczeństwa. W tym okresie przyszła Para Młoda mogła spotykać się i lepiej poznać. Często rodziny narzeczonych organizowały spotkania i przyjęcia, aby umożliwić nawiązanie bliższych relacji między przyszłymi małżonkami. Zaręczyny były formalnym ogłoszeniem decyzji o małżeństwie. Rodzice Pary Młodej i bliscy byli obecni podczas tej ceremonii. Często wymieniano wtedy pierścienie zaręczynowe. Przede ślubem zwykle odbywał się wieczór kawalerski.
Ceremonia ślubna odbywała się w kościele i była uroczystym wydarzeniem. Poprzedzało ją błogosławieństwo Pary Młodej przez rodziców. Następnie Para Młoda składała przysięgę małżeńską, a ksiądz błogosławił ich związek. Narzeczeni wymieniali pierścienie ślubne jako symbol ich miłości i wierności. Obrączki te często były zdobione inskrypcjami lub ozdobami.
Po drodze do sali weselnej można było spotkać bramy weselne blokujące drogę – trzeba było się wykupić. Podczas wesela następowały m.in. oczepiny – tradycyjny obrzęd. Pannie Młodej zdejmowano welon, a następnie zastępowano go czepcem, symbolem kobiety zamężnej. Na weselach staropolskich nie mogło zabraknąć tradycyjnych zabaw i gier oraz oczywiście muzyki na żywo. Śpiewano też różne pieśni weselne. Staropolskie wesele mogło trwać kilka dni, a jego zakończenie było równie uroczyste jak początek. Te tradycje ślubne były ważnym elementem kultury i życia społecznego staropolskiego społeczeństwa. Warto jednak zaznaczyć, że zwyczaje weselne różniły się w zależności od regionu i czasu, dlatego też nie wszystkie wesela wyglądały identycznie.
Najczęściej zadawane pytania
Gdzie urządzić staropolskie wesele?
Staropolskie wesele najlepiej urządzić w miejscu kojarzącym się z dawnymi czasami – to oczywiste. Zamki, pałace czy dworki to idealne miejsca na tego typu uroczystości. Jednym z regionów oferujących ogromny wybór obiektów weselnych w stylu retro jest Dolina Pałaców i Ogrodów w Kotlinie Jeleniogórskiej. Zabytkowe dwory i wille otoczone pięknymi ogrodami świetnie wpisują się w koncepcję staropolskiego wesela. W Sosnówce obok Karpacza znajdziemy urokliwy Dwór Korona Karkonoszy z Dworską Salą Weselną, mogącą pomieścić nawet 170 gości i z altaną na śluby i wesela w plenerze. Także apartamenty, saloniki i pokoje w Dworze Korona Karkonoszy pasować będą do wesela w stylu staropolskim – to stylowo urządzone wnętrza nawiązujące do dawnych epok.
Jak wygląda staropolskie wesele?
Staropolskie wesela, które odbywały się w Polsce wiele wieków temu, miały wiele tradycyjnych elementów i obrzędów, które różniły się od współczesnych. Oto kilka charakterystycznych cech staropolskiego wesela. Przygotowania do wesela zaczynały się już wiele miesięcy wcześniej. Rodzice pary młodej byli odpowiedzialni za organizację wesela. Było to wielkie wydarzenie społeczne, a goście często zjeżdżali z różnych części kraju. Do obrzędów przedślubnych należało m.in. narzeczeństwo, zaręczyny i tzw. oczepiny. Ceremonia ślubna odbywała się najczęściej w kościele i była uroczystym wydarzeniem. Para młoda składała przysięgę małżeńską. Po ceremonii ślubnej odbywało się wesele w domu panny młodej lub u rodziców jednej z rodzin. Impreza ta mogła trwać kilka dni i była obchodzona z dużym rozmachem. Wesela staropolskie były często bardzo duże, a goście mieli duże znaczenie. Byli zapraszani na podstawie różnych kryteriów, takich jak pokrewieństwo, znajomość lub zasługi. Na weselu podawano obfite posiłki, często w postaci wielogodzinnych uczt. Tradycyjne potrawy staropolskie były głównym elementem menu. Alkohol także był obecny w dużej ilości. Na weselach grała muzyka ludowa, a goście tańczyli tradycyjne tańce, takie jak kujawiak czy oberek. Istniały także różne zabawy i gry weselne. Goście często przynosili ze sobą prezenty dla młodej pary, zwykle były to przedmioty codziennego użytku, które miały pomóc w rozpoczęciu życia małżeńskiego. Staropolskie wesele mogło trwać kilka dni, a jego zakończenie było równie uroczyste jak początek. Warto zaznaczyć, że zwyczaje weselne w Polsce zmieniały się przez wieki. Dzisiejsze wesela w Polsce są bardziej zróżnicowane i odzwierciedlają współczesne trendy i preferencje pary młodej.